Safranbolu Evleri

afranbolu Evleri

Safranbolu Evleri, onlarca senelik bir aşamada ortaya iştirak eden Türk il kültürünün son zamanlarda yasamaya süren en mühim yapı taslarıdır. İlçe merkezinde 18. ve 19.yy. ile 20.yy. başlarında inşa edilmiş tahmini 2000 ananesel Türk hanesi yer almaktadır . Bu yapıtların 800 kadarı legal sığınma altındadır. Evler Safranbolu´nun iki ayrı kesiminde gruplanmış kapasitededir. Birincisi ” Il ” diye malum ve kışlık olarak kullanılan kesim, ikincisi “Bağlar” diye malum ve yazlık olarak kullanılan kesim.

Il, idare merkezinin yer aldığı Sert Duvar , alım satım merkezinin yer aldığı Çarşı, evlerin yer aldığı Akçasu, Gümüş, Musalla, Kalealtı ve Tabakhane semtlerinden oluşmaktadır. Bu kesim iklimin negatif tesirlerine karsı savunmuş , alçak rakımlı iki vadinin içindedir. Burada evler birbirine yakin, sokaklar dardır. Bağlar birden çok surat metre ek olarak yüksekte, gökyüzü akımlarına açık ve ek olarak kapsamlı araziler üzerindedir. Anında anında herkesin bir kışlık bir de yazlık hanesi vardır. Yöre halkı kisin şehirdeki evinde yasar ve yazın havaların ısınmasıyla Bağlardaki yazlık evine göçer. Fakat “Çarşı” imalat ve ticaret yaşamsal yazın da aynen sürer.

Tüm evler kendilerine yönelik ek olarak merkezi konumdaki kamu binalarına, dini yapılara ve abide eserlere dönüktür. Hangi haneden bakılırsa bakılsın görüntü kapanmaz. Evlerin yakin tasarı cepheleri kör, uzak tasarı cepheleri açık ve birbirlerini takip edilecek konumdadır.
Şehrin ortasında yer meydan ortaya karşı yol ve sokaklar tamamıyla Arnavut kaldırımlıdır. Abide yapıtların avluları ve meydanlar da Arnavut kaldırımlıdır. Şuanki tas kaplama tarzı rutubeti minimuma indiren, sel sularına karşın sağlam ve ağaç köklerinin yeteri civarı su almasına uyumlu yapıdadır.

Safranbolu evinin boyutu ve biçimini tespit eden üç basit unsurdan laf edilebilir: Bir Sürü nüfuslu kocaman aile yapışı, yağışlı abuhava , kültürel ve parasal zenginlik. Bir ailede kari kocanın normal olarak iki ya da üç çocuğu vardır. Adam evlat evlendirilince ona ayrı bir ev açılmaz, gelin ayni haneye getirilir. Amcalar, yengeler, halalar ve torunlarında dahil olmak üzere meydana geldiği aile hep beraber bir hanede yasarlar. Evin kadınına islerde yardim – amacıyla evlerin çoğunda evlatlık kız yer alır . Evlatlık kız evin kızı benzeri görülür.

Kalabalık aile yapısının yakınında evlerde harem belediye selamlık ayrımı vardır. Ailelerin – meydana geldiği hayvanlar evin taban katındaki ahırlarda barındırılır. Yağışlı abuhava sebebiyle kapalı meydan gereksinimi da fazladır. İnsan ve hayvan yiyecekleri, yakacak odunlar tümü evin uyumlu bölümlerinde muhafaza edilirler. İşte bütün bunların sonucunda Safranbolu evleri kocaman hacimlidir.

Doğa belediye birey belediye ev; yol belediye ev, yol belediye çarşı ilişkileri son – itinalı ve dengelidir. Etrafa meydana geldiği civarı komsuya da hürmet egemendir. Hiçbir ev diğerinin görünüşünü engellemez. Evlerin yapımında tas, kerpiç ahşap ve alaturka kiremit kullanılmıştır. Bahçeler sokaktan tas duvarlarla ayrılmıştır.

Üçüncü kat evlerde mükemmelliğe varılan noktadır. Bu katta tavanlar ek olarak yüksektir. Odalara sekiz kenarlı bir çokgenden ortaya iştirak eden “sofa”nın ek olarak az bulunan 4 çapraz kenarından açılan kapılardan girilir. Odaların giriş kapıları köselerdedir ve oda ile direk teması kesen özel ahşap paravana düzeni yer alır . Odaların her biri bir çekirdek aileyi ya da bir aile yakinin barındırabilecek bütün unsurlara – , müstakil birim olarak tasarlanmıştır. Bu doğrultuda her odada ahşap dolapların (yüklük) içerisinde bugünün duş kabinlerini andıran gusülhaneler mevcuttur.

Safranbolu evlerindeki çıkmalar, evin harici görünümünü bir düzelikten kurtarır. Evlerin pencereleri bir sürü özel şekilde tasarlanmış olup dar ve uzuncadır. Ahşap kanatlı pencerelerde bununla beraber “musabak” olarak bilinen kafesler yer alır .